اجانب در کمین اند، انها نخوابیده اند شما نباید بخوابید، باید هوشیار باشید. آنها مشغول نقشه هستند . از طریق های مختلف با فرم های مختلف. امام خمینی(ره)
واژه «جنگ نرم» بعد از انتخابات اخیر ریاست جمهوری در ایران وارد مباحثات سیاسی ـ اجتماعی شد. استفاده از قدرت نرم و ایجاد تغییرات از طریق مسالمت آمیز و به کارگیری شیوه های نوین مداخله بیگانگان در امور داخلی کشور سبب شد تا رهبر معظم انقلاب در سخنان متعددی همگان را به لزوم آمادگی در برابر این هجمه جدید جنگی دشمن فراخوانند و دانشجویان را به عنوان افسران و اساتید را به عنوان فرماندهان این عرصه معرفی کنند. از جنگ نرم بعنوان یک تهدید مهم علیه انقلاب یاد می شود . توجه به تغییر رویکرد دشمن در مقابله با نظام اسلامی و استفاده از شیوه های متعدد جهت براندازی نظام اسلامی، لزوم شناخت ابعاد این موضوع را بسیار مهم می کند. در این مقاله و قسمت های بعدی آن سعی خواهد شد تا مبحث مهم « جنگ نرم» شیوه های آن، دلایل آن علیه ایران، ابزار جنگ نرم و راهکارهای مقابله با آن و ... مورد بررسی قرار گیرد.
جنگ نرم مترادف اصطلاحات بسیاری در علوم سیاسی و نظامی می باشد. در علوم نظامی از واژه هایی مانند جنگ روانی یا عملیات روانی استفاده می شود و در علوم سیاسی می توان به واژه هایی چون براندازی نرم، تهدید نرم، انقلاب مخملین و اخیراً به واژه انقلاب رنگین اشاره کرد.
در تمامی اصطلاحات بالا هدف مشترک تحمیل اراده گروهی بر گروه دیگر بدون استفاده از راه های نظامی است .امروزه به واسطه رشد روزافزون وسایل ارتباط جمعی از قبیل اینترنت و ماهواره معادلات گذشته در تنظیم روابط بین کشورها تا حدود زیادی به هم خورده و جای خود را به معادلات جدیدی سپرده و به کارگیری مستقیم زور برای رسیدن به هدف جای خود را به شیوه های نوین القاء تفکرات برای مداخله در امور داخلی کشورها داده است. هر چند از وضع اصطلاح قدرت نرم و جنگ نرم مدت طولانی نمی گذرد ولی در واقع این فرآیند از نخستین روزهای حیات اجتماعی بشر وجود داشته است و اعمالگران قدرت در کنار شکل سخت خود؛ از روشهای نرم ولی ژرف هم برای تأثیرگذاری بهره می برده اند. اصولاً جنگ هایی که از نوع نظامی است و از وسایل و ادوات نظامی در آن استفاده می شود، به عنوان جنگ مشهور است. ولی اگر در این جنگ از وسایل و ادوات و کالاهای فکری و فرهنگی استفاده شود Hard war سخت یا جنگ نرم اطلاق می کنند. بنابراین شاخصه جنگ نرم، استفاده از ابزارهای فکری و فرهنگی Soft war اصطلاحاً به آن س یا جنگ نرم مطرح می شود در « soft war» است. برای جنگ نرم اصطلاحات مختلفی وضع شده است. آنچه با عنوان در برابر جنگ (soft war) شناخته شده است. بنابراین، واژه جنگ نرم «soft power» ادبیات غرب بیشتر به قدرت نرم یا کاربرد دارد. البته گاهی به جای جنگ از واژه های تهدید یا قدرت استفاده می شود ولی در نهایت (Hard war) سخت معمولاً به یک مفهوم ختم می شود. نظریه جنگ نرم طی دهه های اخیر وارد ادبیات سیاسی شده است. در این باره قدرت نرم ـ انتشار یافته به جوزف نای تعلق دارد. وی معتقد است مبنای ـ soft power منسجم ترین کتابی که با عنوان قدرت سخت یا جنگ سخت بر «اجبار» و مبنای قدرت نرم بر «اقناع» است او برخلاف بعضی از صاحب نظران، اقتصاد دیپلماسی را در زیر مجموعه قدرت سخت قرار داده و تنها از رسانه بعنوان قدرت نرم نام برده است. البته اگر مبنای قدرت سخت بر اجبار و مبنای قدرت نرم بر اقناع باشد می توان به این تفکیک جوزف نای خورده گرفت. چرا که رسانه، اقتصاد و دیپلماسی می توانند در ذیل هر دو عنوان سخت یا نرم قرار گیرند. نرم یا سخت بودن آن بستگی به این دارد که در نهایت برای وادار کردن طرف مقابل به انجام کاری یا بازداشتن او از کاری استفاه می شود یا از این ها بعنوان یک اقدام تشویقی و «اقناعی» استفاده می شود اما به هر حال در اینکه امروز استفاده از قدرت نرم برای تأمین منافع ملی و تامیت ارضی و حفظ کشور یک ضرورت است و مراقبت از کشور در برابر تهدید نرم حیاتی است ، اختلافی وجود ندارد.
مهمترین ویژگی جنگ نرم، (به ویژه با ورود اینترنت و گسترش آن) کاهش خونریزی و تلفات انسانی است . به طوری که در مقاطع تاریخی قرن حاضر موارد متعددی داریم که مناقشه ها و تنشه ها بدون خونریزی(به هر حال به سود یک طرف) پایان گرفته، رژیم هایی عوض شده و یا شبه انقلاب هایی بدون خشونت شکل گرفته است.
به علاوه ، جنگ نرم باعث کوتاه تر شدن جنگ ها و برخوردهای فیزیکی و در نتیجه کمتر شدن هزینه های مالی ارتش ها و جنگ ها شده است. در نهایت برنده جنگ، بازیگرانی هستند که بیشترین بهره را از ابزارهای جنگ نرم و شیوه های آن ببرند. به طور کلی جنگ نرم در برابر جنگ سخت در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی و تبلیغات رسانه ای است که جامعه هدف یا گروه هدف را نشانه می گیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش، رقیب را به انفعال یا شکست وا می دارد. نگاهی به گذشته جنگ نرم نشان می دهد که در طول تاریخ بشر، ازهمان ابتدا که جنگ سخت آغاز شد ، عملیات روانی یا جنگ نرم نیز صورت می گرفته تا از شورش هایی که در مناطق تسخیر شده به وجود می آمده، جلوگیری شود. هر حرکتی که روحیه یک ملت را هدف گیرد، عملیات و جنگ نرم و نوعی اعمال قدرت نرم است. اولین کسی که روی این مسئله کارکرده است ، «سان تزو» است که در کتاب «هنر جنگ» نکته ای را مطرح می کند و می گوید: « می شود جنگید، اما مهم ترین کار این است که شما در یک نبرد بدون جنگ، پیروزی را به دست بیاورید!» چیزی که او مدنظر قرار داده، همان عملیات روانی و جنگ نرم است . باید به استراتژی های رقیب و روحیه او حمله کرد؛ به گونه ای که آنها بپذیرند که شکست خواهند خورد. اگر کسی در ذهنش بپذیرد که شکست می خورد، حتماً در دنیای واقع نیز شکست خواهد خورد. زیرا آنچه فرد را به مقاومت تشویق می کند، روحیه است.
در یک تعریف کامل تر می توان گفت، جنگ نرم یک اقدام پیچیده و پنهان متشکل از عملیات های سیاسی، فرهنگی و اطلاعاتی توسط قدرت های بزرگ جهان برای ایجاد تغییرات دلخواه و مطلوب در کشورهای هدف است و هدف از این جنگ ایجاد تغییر در ارزشها و فرهنگ های ملت ها است تا علاقه و نوع رفتار آنها را چه از نظر سیاسی چه فرهنگی و چه اجتماعی به سمت رفتار مطلوب خود تغییر دهند تا ملت های هدف درست همان چیزی را بخواهند که مدنظر قدرت های بزرگ است.
انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) مهمترین حرکت سرنوشت ساز در طول تاریخ ایران بوده و منافع کشورهای استعماری را در منطقه به خطر انداخته است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی دشمنانی که سال ها برای جلوگیری از گسترش اسلامی تلاش کرده بودند به ناگاه با انقلابی عظیم با هویت اسلامی آن هم اسلام ناب محمدی روبرو شدند و از تمام ظرفیت های خود برابر براندازی نظام مقدس جمهوری اسلامی استفاده کردند که حمایت از جریانات جدایی طلبانه، منافقین داخلی و جنگ تحمیلی از جمله این اقدامات بوده است. اما از آنجا که این رویکرد نتوانست برای آنها فایده ای داشته باشد به ناچار استراتژی خود را تغییر دادند. هم اکنون استراتژی آمریکا برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی مبتنی بر اقدامات غیرنظامی و نرم در کنار تهدید به اقدام نظامی است .
پدیده جنگ نرم که هم اکنون به عنوان پروژه ای عظیم علیه جمهوری اسلامی ایران در حال تدوین و اجراست در شاخص هایی مانند ایجاد نابسامانی اقتصادی، شکل دادن به نارضایتی در جامعه، تأسیس سازمان های غیردولتی با اهداف خاص و در حجم گسترده، جنگ رسانه ای ، عملیات روانی برای ناکارآمد جلوه دادن دستگاه اداری و اجرایی دولت، تضعیف حاکمیت از طریق روش های مدنی و ایجاد ناتوی فرهنگی متبلور می شود.

منبع:کتاب جنگ نرم 4(عملیات روانی و فریب استراتژیک)
 

جان كالينز، تئوريسين دانشگاه ملي جنگ آمريكا، جنگ نرم را عبارت از «استفاده طراحي شده از تبليغات و ابزارهاي مربوط به آن را براي نفوذ در مختصات فكري دشمن با توسل به شيوه هايي كه موجب پيشرفت مقاصد امنيت ملي مجري مي شود» . مي داند. (جان. ام. كالينز، استراتژي بزرگ (اصول و رويه ها)، ترجمه كوروش بايندر، تهران : انتشارات دفتر مطالعات سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه، 1370،ص 487 .)
ارتش ايالات متحده در آيين رزمي خود آن را بدين صورت تعريف نموده است: «جنگ نرم، استفاده دقيق و طراحي شده از تبليغات و ديگر اعمالي است كه منظور اصلي آن تاثيرگذاري بر عقايد، احساسات، تمايلات و رفتار دشمن، گروه بي طرف و يا گروههاي دوست است به نحوي كه براي برآوردن مقاصد و اهداف ملي پشتيبان باشد».
با عنايت به تعاريف فوق، معروفترين تعريف را به جوزف ناي، پژوهشگر برجسته آمريكايي در حوزه «قدرت نرم» نسبت مي دهند.
وي در سال 1990 ميلادي در مجله «سياست خارجي» شماره 80 ، قدرت نرم را «توانايي شكل دهي ترجيحات ديگران» تعريف كرد. تعريفي كه قبل از وي پروفسور حميد مولانا در سال 1986 در كتاب «اطلاعات و ارتباطات جهاني؛ مرزهاي نو در روابط بين الملل» به آن اشاره كرده بود. با اين وجود مهمترين كتاب در حوزه جنگ نرم را جوزف ناي در سال 2004، تحت عنوان «قدرت نرم؛ ابزاري براي موفقيت در سياست جهاني» منتشر نمود.
بنابراين جنگ نرم را مي توان هرگونه اقدام نرم، رواني و تبليغات رسانه اي كه جامعه هدف را نشانه گرفته و بدون درگيري و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شكست وا مي دارد. جنگ رواني، جنگ سفيد، جنگ رسانه اي، عمليات رواني، براندازي نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملي، انقلاب رنگي و... از اشكال جنگ نرم است..
جنگ نرم؛ تبيين مفهومي، پيشينه تاريخي و تاكتيكها
محمد قرباني

  پيشينه تاريخي:

به نظر مي رسد جنگ نرم و مفاهيم همسان از قبيل عمليات رواني، جنگ رواني، قدرت نرم، جنگ سفيد و... قدمتي به اندازه حيات بشري دارد. نوع نگاه، زوايه ديد، ارتباطات چهره به چهره و غير كلامي ساده ترين والبته قديمي ترين روش هاي عمليات رواني و جنگ نرم است. برخي، قديمي ترين روايت پيرامون جنگ نرم را به نبرد كيدئون با ماد نسبت مي دهند كه در اين جنگ، سپاهيان كيدئون با افزايش چندين برابري مشعل هاي لشكريان، باعث فريب و ترس مادها شدند و در نتيجه بدون هيچ درگيري به پيروزي دست يافتند.
با اين وجود «جنگ نرم» با مختصات تئوريك و پراتيك جديد خود بعد از شروع جنگ سرد Cold War و در اوج آن يعني در دهه 1970 با مشاركت اساتيد برجسته علوم سياسي و علوم ارتباطات از جمله جوزف ناي، هارولد لاسول، جان كالينز، اعضاي برجسته آژانس اطلاعات مركزي آمريكا (سيا) Central Intelligence Agency (CIA و فرماندهان ارشد پنتاگون با تاسيس مركزي تحت عنوان «كميته خطر جاري» طراحي ، تدوين وعملياتي شد كه مهمترين هدف آن بمباران تبليغاتي عليه بلوك شرق و به ويژه شوروي بود كه ظاهراً بعد از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي اين كميته به «كميته صلح جاري» تغيير كرده و همچنان فعال است و كانون تهاجمات رواني آن جهان اسلام و به ويژه جمهوري اسلامي ايران و هواداران منطقه اي آن از جمله حزب اله، حماس و كشورهاي دوست ايران مي باشد.
كشور ما به دليل برخورداري از فرهنگ و تمدن كهن ايراني- اسلامي، اصالت نژادي، وسعت سرزمين، كميت و كيفيت جمعيت، امكانات نظامي، اقتدار سياسي، نفوذ منطقه اي و بين المللي، منابع طبيعي، سرمايه اجتماعي، درايت وتوانمندي رهبران فرهنگي وسياسي، يكپارچگي انسجام ملي و مهمتر از همه تمسك به فرهنگ و مكتب اهل بيت عليهم السلام و التزام به نظريه ولايت فقيه الگويي مترقي و متعالي براي كشورهاي اسلامي و عامل مهمي در بيداري و خيزش ملت هاي اسلامي منطقه است. بنابراين غرب و در راس آن ايالات متحده كانون حملات نرم و براندازانه خود را متوجه ايران اسلامي كرده اند و در كنار تحميل 8 سال جنگ تحميلي، كودتاهاي گوناگون، حمايت از گروه هاي ضد انقلابي و ايجاد اغتشاش در كشور، از انواع متدهاي جنگ نرم در حوزه هاي گوناگوني از جمله سينما، تئاتر، رمان و ادبيات داستاني، شعر، رسانه هاي ديجيتالي، گروه هاي مجازي و حقيقي، معنويت هاي ساختگي و عرفان هاي دروغين و... بهره برده اند كه در مجال خود به تفصيل به اين عرصه ها خواهيم پرداخت.
منبع:
جنگ نرم؛ تبيين مفهومي، پيشينه تاريخي و تاكتيكها
محمد قرباني

ویژگی های جنگ نرم

این جنگ ویژگی هایی دارد که از طریق آنها می توان به اهداف خاصی دست یافت و مهمترین آنها بدین شرح هستند :
• جنگ روانی، فرصت ها و خطرات جدیدی را برای کشور و دشمنانش فراهم می آورد؛
• این جنگ بخش جدایی ناپذیر هر نبرد است؛
• جنگ روانی در ساختار فکری نظامیان و غیر نظامیان تأثیر می گذارد؛
• چنین جنگی در ایجاد و حفظ آمادگی جنگی در کشورهای متحد بسیار موثر است؛
• جلب حمایت بین المللی از طریق جنگ روانی امکان پذیر است؛
• تأثیر جنگ روانی بر روی دشمن و متحدانش احتمالاً باعث توقف عملیات جنگی خواهد شد؛
• جنگ روانی آمادگی نیروهای متخاصم را تضعیف می کند؛
• تحریک سربازان دشمن به تسلیم ، خرابکاری در ارتش خودی یا ترک خدمت نتایج جنگ روانی است؛
• جلب حمایت مردم و افکار عمومی اثر مستقیم جنگ روانی در دو سوی نیروهای متخاصم است؛
جنگ نرم به دليل پيچيدگي و اتكا به قدرت نرم از ويژگي هاي بسيار زياد و متنوع برخوردار است كه مهمترين آنها عبارتند از:
1- جنگ نرم در پي تغيير قالب هاي ماهوي جامعه و ساختار سياسي است.
در اين جنگ، اعتقادات، باورها و ارزش هاي اساسي يك جامعه مورد هجوم براي تغيير قرار مي گيرد. با تغيير باورهاي اساسي جامعه، قالب هاي تفكر و انديشه دگرگون شده و مدل هاي رفتاري جديدي شكل مي گيرد. مدل هاي رفتاري جديد به گونه اي است كه به جاي رفتارهاي حمايتي از ساختار سياسي، رفتارهاي چالشي جايگزين شده و اين رفتارها به سمت ساختارشكني جهت مي يابد.
2- آرام، تدريجي و زيرسطحي است.
جنگ نرم دفعي، شتابان و پرتحرك در يك مقطع نيست. اين جنگ به صورت آرام شروع شده و به صورت تدريجي به سمت جلو حركت مي كند. آرام و تدريجي بودن اين جنگ به گونه اي است كه بسياري آن را تشخيص نمي دهند. جنگ نرم زيرسطحي، غير آشكار و به همين دليل نامحسوس است.
3- جنگ نرم نمادساز است.
نمادسازي با بهره گيري از نمادهاي تاريخي و گذشته براي ارائه و نمايش تصويري مطلوب از خود يك ويژگي برجسته از جنگ نرم است. در اين جنگ تلاش مي شود تصويري شكست خورده، نااميد و مأيوس از حريف ارائه شود و در مقابل مهاجم با نمادسازي و تصويرسازي خود را پيروز و موفق نشان مي دهد. در اين ويژگي عمليات رواني در حد اعلي خود انجام مي شود.
4- پايدار و بادوام است.
نتايج جنگ نرم در صورت موفق بودن، پايدار و بادوام خواهد بود. هدف اصلي در جنگ نرم تغيير باورها و اعتقادات است. چنانچه اين تغيير حاصل گردد، به راحتي تغيير مجدد و بازگشت به حالت اوليه ميسر نمي باشد. در جنگ گرم و نظامي، يك سرزمين تصرف شده را ظرف چند ساعت، مي توان باز پس گرفت. اما در جنگ نرم، اگر دشمنان موفق به تصرف افكار و دل هاي جامعه هدف گردند، به راحتي نمي توان آن را باز پس گرفت و تغيير مجدد زمان بر مي باشد.
5- جنگ نرم پرتحرك و جاذبه دار است.
جنگ نرم كه به صورت تدريجي و آرام شروع مي شود، در نقطه اي به دليل ايجاد جاذبه هاي كاذب، خود جامعه هدف را براي تحقق اهداف به كار گرفته و از اين طريق بر دامنه تحركات آن افزوده مي گردد. در واقع با گذشت زمان، بسياري از بازيگران و حتي بازيگردانان جنگ نرم به صورت خواسته يا ناخواسته از درون جامعه هدف به استخدام كارگزاران اصلي جنگ نرم در مي آيند.
6- جنگ نرم هيجان ساز است.
با نمادسازي ها، اسطوره سازي ها و خلق ارزش هاي جديد، در جنگ نرم از احساسات جامعه هدف نهايت استفاده انجام مي گيرد. مديريت احساسات يك ركن در مهندسي جنگ نرم به حساب مي آيد.
در مديريت احساسات، تلاش مي شود از احساسات و عواطف جامعه هدف به عنوان پلي براي نفوذ در افكار و انديشه ها براي ايجاد تغيير و دگرگوني در باورها استفاده شود. احساسات و عواطف به دليل تحريك پذيري، زمينه هاي خلق بحران را فراهم مي سازد.
7- جنگ نرم آسيب محور است.
آسيب هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و سياسي، ميدان مانور جنگ نرم است. دشمنان در جنگ نرم با شناسايي نقاط آسيب جامعه هدف در حوزه هاي ذكر شده، فعاليت هاي خود را سامان داده و با خلق آسيب هاي جديد، بر دامنه تحركات خود مي افزايند.
8- جنگ نرم چند وجهي است.
پردامنه بودن و برخورداري از وجوه مختلف از ديگر ويژگي هاي جنگ نرم است. در اين جنگ، از تمامي علوم، فنون، شيوه ها و روش هاي شناخته شده و ارزش هاي موجود استفاده مي گردد.
9- جنگ نرم تضادآفرين است.
جنگ نرم از محيط هاي آسيب دار در جامعه هدف شروع مي شود و با ايجاد گسل هاي متعدد در بخش هاي گوناگون جامعه و از طريق متفاوت كردن باورها، ارزش ها و شكل دهي به رفتارهاي جديد، اعضاي يك جامعه در برابر همه قرار مي دهد. تضادهاي به وجود آمده از طريق جنگ نرم، همبستگي اجتماعي و وحدت ملي را برهم مي زند و زمينه هاي بروز بحران و درگيري هاي داخلي را فراهم مي سازد. بنابراين تخريب وحدت ملي يكي از پيامدها و ويژگي هاي جنگ نرم است.
10- جنگ نرم ترديد آفرين است.
در جنگ نرم، ايجاد ترديد و بدبيني نسبت به بسياري از مسائل يك اصل و قاعده است. حركت در اين جنگ با خلق ترديد و ايجاد نااميدي و يأس شروع مي شود. براي توفيق در اين جنگ، با تكيه بر سنت ها و لكن با نوپردازي به صورت ظريف و آرام، در باورها و اعتقادات اساسي ترديد ايجاد مي شود و به مرور بر دامنه اين ترديدها افزوده شده تا در نهايت به ايجاد تغييرات اساسي در باورها و ارزش ها دست يابد.

11- جنگ نرم از ابزار روز استفاده مي كند.
در جنگ نرم از پيشرفته ترين تكنيك هاي روز استفاده مي گردد. فضاي مجازي و سايبري محيط اصلي جنگ نرم در شرايط كنوني به حساب مي آيد. اين فضا، امكان اغواگري با ايجاد جاذبه هاي گوناگون و خلق بسترهاي لازم براي سوار شدن به امواج احساسات را به خوبي فراهم مي سازد

نويسنده: دكتر يدالله جواني

تاكتيك هاي جنگ نرم:

1) برچسب زدن
بر اساس اين تاكتيك، رسانه ها، واژه هاي مختلف را به صفات مثبت و منفي تبديل كرده و آنها را به آحاد يا نهادهاي مختلف نسبت مي دهند. گاهي هدف از اين عملكرد، آن است كه ايده، فكر يا گروهي محكوم شوند، براي آنكه استدلالي در محكوميت آنها آورده شود.( مريم كلانتري، سايت مركز تحقيقات و مطالعات رسانه اي همشهري .)
به عنوان مثال ، رسانه هاي كشورهاي غربي با منفي سازي مفهوم «بنيادگرايي» Fundamentalism و اطلاق آن به كشورهاي اسلامي ، سعي دارند چهره منفي اي از اين كشورها در اذهان عمومي مخاطبين خود القاء و ايجاد كنند.
برچسب زني يا اسم گذاري (برچسب به يك فكر و يا عقيده زدن) براي تحريك به رد فكري و انديشه اي بدون بررسي شواهد مورد استفاده قرار گيرد.( ورنر سورين- جيمز تانكارد، نظريه هاي محورهاي ارتباطات، ترجمه دكتر عليرضا دهقان، تهران : انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1384، ص 152.)
به عنوان مثال غربي ها به مقاومت مشروع مردم مظلوم فلسطين و لبنان، برچسب تروريسم مي زنند و حملات ايران از اين مبارزين را حمايت از تروريسم مي نامند و با تبليغات رسانه اي افكارعمومي را دستكاري مي كنند.
2) تلطيف و تنوير
از تلطيف و تنوير (مرتبط ساختن چيزي با كلمه اي پر فضيلت) استفاده مي شود تا چيزي را بدون بررسي شواهد بپذيريم و تصديق كنيم.( همان ، ص 158.)
رسانه هاي ارتباط جمعي از سويي مفهوم «حقوق بشر و آزادي» را پر فضيلت جلوه داده و از سوي ديگر غرب را مهد‌آزادي و مدافع حقوق بشر قلمداد مي كنند در حاليكه بيشترين نقص حقوق بشر و آزادي در اين كشورها صورت مي گيرد.
3) انتقال
انتقال يعني اينكه اقتدار، حرمت و منزلت امري مورد احترام به چيزي ديگر براي قابل قبول تر كردن آن منتقل شود.
استفاده از نمادهاي مذهبي و يا ملي و انتساب به اشخاص و جريان هايي كه مورد احترام توده هاي عمومي مردم هستند تاكتيك انتقال ناميده مي شود.
در اين تاكتيك از ابزارهاي گوناگون از جمله طنز، كايكاتور، داستان كوتاه، شعر و موسيقي و... استفاده مي شود.
4) تصديق
تصديق يعني اينكه شخصي كه مورد احترام يا منفور است بگويد فكر، برنامه يا محصول يا شخص معيني خوب يا بد است. تصديق فني رايج در تبليغ، مبارزات سياسي و انتخاباتي است.( همان ، ص 165.)
حمايت اشخاص معروف (سياستمداران، هنرمندان، ورزشكاران، دانشمندان و...) و گروههاي فرهنگي، سياسي واجتماعي از فردي يا جرياني تصديق ناميده مي شود.
5) شايعه
شايعه در فضايي توليد مي شود كه امكان دسترسي به اخبار و اطلاعات موثق امكان پذير نباشد. به عبارتي شايعه در جايي ايجاد مي شود كه خبر نباشد و يا خبر از منابع موثق منتشر نگردد. شايعه انتقال شفاهي پيامي است كه براي برانگيختن باور مخاطبان و همچنين تاثير در روحيه آنان ايجاد مي شود. مطالب كلي شايعه بايد حول محورهاي اساسي و مهمي باشد كه مخاطب نسبت به آن حساسيت بالايي دارد.
هر شايعه در برگيرنده بخش قابل توجهي از واقعيت مي تواند باشد (تاكتيك تسطيح در شايعه سازي) ولي ضريب نفوذ آن بستگي به درجه ابهام و اهميت آن دارد. در واقع هرچقدر شايعه پيرامون مسائل «مبهم» و «مهم» باشد همان مقدار ضريب نفوذ آن افزايش مي يابد.
با توجه به موضوع و جامعه هدف، شايعات گوناگوني توليد مي شوند كه عبارتند از شايعات تفرقه افكن، هراس آور، اميد بخش، آتشين، خزنده، دلفيني يا غواصي(كه به تناسب زمان توليد و بعد از تاثير گذاري براي مدتي خاموش و دوباره با ايجاد زمينه هاي ذهني لازم در جامعه، ايجاد مي شود)
در شايعه سازي از تاكتيك هاي گوناگون از جمله تسطيح، همانند سازي، برجسته سازي (بزرگنمايي) و... نيز استفاده مي شود.
6) كلي گويي
«محتواي واقعي بسياري از مفاهيمي كه از سوي رسانه هاي غربي مصادره و در جامعه منتشر مي شود، مورد كنكاش قرار نمي گيرد. توليدات رسانه هاي غربي در دو حوزه سياست داخلي و خارجي، مملو از مفاهيمي مانند جهاني شدن، دموكراسي، آزادي، حقوق بشر و... است. اينها مفاهيمي هستند كه بدون تعريف و توجيه مشخص، در جهت اقناع مخاطبان در زمينه اي مشخص بكار گرفته مي شوند» (سيدحسين محمدي نجم، فصلنامه عمليات رواني، سال سوم، شماره 9، سال 1384.)
در واقع كلي گويي عبارت است از ايجاد ارتباط نظر و عملي خاص با مفهومي ويژه تا مخاطب بدون بررسي دلايل، شواهد و قرائن، آن نظر و عمل را بپذيرد.
تاكتيك كلي گويي، تاكتيكي است كه سعي مي شود ذهن مخاطب متوجه حواشي و شاخ و برگ نشده و در رابطه با هسته مركزي پيام، حساسيت نداشته و آن را بدون بررسي و كنكاش بپذيرد كه به همين دليل برخي اين تاكتيك را «بي حس سازي مغزي» نيز مي نامند.
در بيانيه هايي كه توسط دستگاه ديپلماسي كشورهاي غربي منتشر مي شود از اين تاكتيك استفاده مي كنند كه ضمن كلي گويي به مقاصد و اهداف خود نايل شوند.
7) دروغ بزرگ
اين تاكتيك قديمي كه هنوز هم مورد استفاده فراوان است، عمدتاً براي مرعوب كردن و فريب ذهن حريف مورد استفاده قرار مي گيرد. بدين معني كه پيامي را كه به هيچ وجه واقعيت ندارد، بيان مي كنند و مدام بر «طبل تكرار» مي كوبند تا ذهن مخاطب آن را جذب كند. معروفترين استفاده اين تاكتيك در زمان آدولف هيتلر و توسط رئيس دستگاه تبليغاتي نازي ها، گوبلز بوده است. گوبلز مي گويد: «دروغ هرچه بزرگتر باشد، باور‌آن براي مردم راحت تر است». (محمد سلطاني و شهناز هاشمي، پوشش خبري، تهران: انتشارات سيماي شرق، 1382 ، ص25 .)
در زمان تبليغات انتخابات رياست جمهوري اخير شايع شد كه مبلغي حدود 18 ميليارد دلار از كشور خارج و به شكلي(مضحك!) به يكي از كشورهاي همسايه وارد شده است. اين دروغ به قدري بزرگ بود كه برخي آن را باور كردند(!) در حاليكه ميزان درآمد ساليانه كشور از 90 ميليارد دلار كمتر است و اين حجم مالي يعني چيزي حدود 20 درصد درآمد كشور. اين دروغ بزرگ كه توسط رسانه اي ضد انقلاب ماساژ مي شد عده اي را به ترديد و در مواردي به پذيرش آن وادا شته بود.
8) پاره حقيقت گويي
گاهي خبر يا سخني مطرح مي شود كه از نظر منبع، محتواي پيام، مجموعه اي به هم پيوسته و مرتب است كه اگر بخشي از آن نقل و بخشي نقل نشود، جهت و نتيجه پيام منحرف خواهد شد. اين رويه رايج رسانه هاست كه معمولاً متناسب با جايگاه و جناح سياسي كه به آن متمايل هستند، بخشي از خبر نقل و بخشي را نقل نمي كنند. خبر هنگامي كامل است كه عناصر خبري در آن، به شكل كلي مطرح شوند. اما چنانچه يكي از عناصر خبري شش گانه (كه، كجا، كي، چرا، چه، چگونه) در خبر بيان نشود، خبر ناقص است.
در تاكتيك «پاره حقيقت گويي» حذف يكي از عناصر به عمد صورت مي گيرد و بيشتر اوقات عنصر «چرا» حذف مي شود.
نوع تيترها و محتواي روزنامه ها و رسانه ها در مواقع سخنراني مقامات عالي نظام نشانگر بهره گيري از اين تاكتيك است.
9) انسانيت زدايي و اهريمن سازي
يكي از موثرترين شيوه هاي توجيه حمله به دشمن به هنگام جنگ (نرم و يا سخت)، «انسانيت زدايي» است. چه اينكه وقتي حريف از مرتبه انساني خويش تنزيل يافت و در قامت اهريمني در ذهن مخاطب ظاهر شد، مي توان اقدامات خشونت آميز عليه اين ديو و اهريمن را توجيه كرد.
در اين تاكتيك با استفاده از برچسب زني صفات منفي به حريف از جمله دزد، قاتل، دروغگو و... به توجيه حملات و تهاجمات عليه رقيب مي پردازند.
قبل از حمله آمريكا به افغانستان و عراق ، رسانه هاي ايالات متحده با استفاده از اخبار و القاب گوناگوني تصويري مملو از رفتارهاي تروريستي ، وحشي گرانه و ضد انساني از طالبان و صدام در ذهن مخاطبان خويش القا مي كردند به گونه اي كه تروريست و صدام مترادف قلمداد مي شد.
10) ارائه پيشگويي هاي فاجعه آميز
در اين تاكتيك با استفاده از آمارهاي ساختگي و ساير شيوه هاي جنگ رواني (از جمله كلي گويي، پاره حقيقت گويي، اهريمن سازي و...) به ارائه پيشگويي هاي مصيبت بار مي پردازند كه بتوانند حساسيت مخاطب را نسبت به آن افزايش داده و بر اساس ميل و هدف خويش افكار وي را هدايت نمايند.
از اين تاكتيك در تبليغات انتخاباتي استفاده مي شود كه نمونه هاي بسياري از آن را مي توان در انتخابات اخير رياست جمهوري بر شمرد.
ارائه اخبار و آمارهاي آلوده به دروغ از وضعيت سياسي، اقتصادي كشور و فاجعه آميز بودن آينده كشور در صورت تداوم وضع موجود، ذيل اين تاكتيك تعريف مي شود كه شعار «تغيير» نيز در اين رابطه از سوي يكي از نامزدها پيگيري مي شد.
11) قطره چكاني
در تاكتيك قطره چكاني، اطلاعات و اخبار در زمان هاي گوناگون و به تعداد بسيار كم و به صورتي سريالي ولي نا منظم در اختيار مخاطب قرار مي گيرد تا مخاطب نسبت به پيام مربوطه حساس شده و در طول يك بازه زماني آن را پذيرا باشد.
12) حذف (سانسور)
در اين تاكتيك سعي مي شود فضايي مناسب براي ساير تاكتيك هاي جنگ نرم به ويژه شايعه خلق شود تا زمينه نفوذ آن افزايش يابد. در اين تاكتيك با حذف بخشي از خبر و نشر بخشي ديگر به ايجاد سوال و مهمتر از آن ابهام مي پردازند و بدين ترتيب زمينه توليد شايعات گوناگون خلق مي شود.
13) جاذبه هاي جنسي
استفاده از نمادهاي اروتيكال از تاكتيك هاي مهم مورد استفاده رسانه هاي غربي است به طوري كه مي توان گفت اكثر قريب به اتفاق برنامه هاي رسانه هاي غربي از اين جاذبه در جهت جذب مخاطبان خويش به ويژه جوانان كه فعالترين بخش جامعه هستند، بهره مي گيرند. به طوري كه در شرايطي فعلي «مانكن ها» از جمله افراد پردرآمد در غرب محسوب مي شوند كه در تبليغات و آگهي هاي تجاري از آن ها بهره مي گيرند.
استفاده از گويندگان خبري با ظاهري اروتيكال از جمله مصاديق اين تاكتيك تلقي مي شود كه ضمن جذب مخاطب، موجب ارتقاء سطح اثرپذيري پيام و غفلت از هسته مركزي و ادبيات آن مي شود.
14) ماساژ پيام
در ماساژ پيام، از انواع تاكتيك هاي گوناگون (حذف، كلي گويي، پاره حقيقت گويي، زمان بندي، قطره چكاني و...) جنگ نرم استفاده مي شود تا پيام بر اساس اهداف تعيين شده شكل گرفته و بتواند تصوير مورد انتظار را در ذهن مخاطب ايجاد كند. در واقع در اين متد ، پيام با انواع تاكتيك ها ماساژ داده مي شود كه از آن مفهوم و مقصودي خاص برآيد.
15) ايجاد تفرقه و تضاد
ازجمله اموري كه در فرآيند جنگ نرم مورد توجه واقع مي شود، تضعيف از طريق تزريق تفرقه در جامعه هواداران و حاميان حريف است. ايجاد و القاء وجود تضاد و تفرقه در جبهه رقيب باعث عدم انسجام و يكپارچگي شده و رقيب را مشغول مشكلات دروني جامعه حاميان خود مي كند و از اين طريق از اقتدار و انرژي آن كاسته و قدرتش فرسوده شود.
ايجاد تفرقه و تضاد موجب ايجاد «گسست» شده و در جامعه اي كه به لحاظ طبيعي اين گسست ها وجود داشته باشند ، تقويت مي شوند؛ از قبيل گسست قوميت ، مذهب، دين، جنسيت، زبان، نژاد و... .
مهمترين هدف اين تاكتيك، ايجاد گسست بين مردم و نظام سياسي است كه باعث تزلزل و تنزل اعتماد عمومي مردم و مقبوليت و پذيرش رژيم سياسي مي شود.
اين تاكتيك به شدت مورد توجه بنگاه هاي خبرپراكني و استكبار جهاني در مواجهه با جمهوري اسلامي ايران است و در چند ماهه اخير بر شدت بهره گيري از آن افزوده اند.
16) ترور شخصيت
در جنگ نرم بر خلاف جنگ سخت ، ترور فيزيكي جاي خود را به ترور شخصيت داده است. در زماني كه نمي توان و يا نبايد فردي مورد ترور فيزيكي قرار گيرد با استفاده از نظام رسانه اي و انواع تاكتيك ها از جمله بزرگ نمايي، انسانيت زدايي و اهريمن سازي، پاره حقيقت گويي و... وي را ترور شخصيت مي كنند و از اين طريق باعث افزايش نفرت عمومي و كاهش محبوبيت وي مي شوند.
دشمنان انقلاب و نظام اسلامي با استفاده از اين تاكتيك و بهره گيري از ابزار طنز، كاريكاتور، شعر، كليپ هاي كوتاه و... كه عموماً از طريق اينترنت و تلفن همراه ، پخش مي شود به ترور شخصيت برخي افراد سياسي و فرهنگي موجه و معتبر در نزد مردم مي پردازند.
17) تكرار
براي زنده نگه داشتن اثر يك پيام با تكرار زمان بندي شده، سعي مي كنند اين موضوع تا زماني كه مورد نياز هست زنده بماند. در اين روش با تكرار پيام، سعي در القاي مقصودي معين و جا انداختن پيامي در ذهن مخاطب دارند.( همان .)
تكرار از لحاظ روان شناسي در تشكيل «عادت» بسيار مفيد است به ويژه اگر با دقت توام باشد. بدون تكرار، تثبيت و تقويت دقيق تر، «عادت» ميسر نخواهد شد. روش تكرار از قواعد خاصي پيروي مي كند زيرا فاصله هاي تكرار، نبايد چنان دراز باشد كه سبب محو شدن آثار قبلي شود و نه چندان كوتاه باشد كه ملال انگيز و خسته كننده شود.( محمد دادگران، افكار عمومي و معيارسنجي آن ، تهران: مرواريد، 1382.)
به عبارت ديگر، تكرار مثل ضربه هاي پياپي چكش است كه سرانجام ميخ را مي كوبد و به داخل مي راند. بنابراين فرستنده پيام اميدوار است كه اين شكلي از ضربه زدن مداوم، باعث دريافت نكات پيام شود.
القاء «دروغ بزرگ» تقلب در انتخابات و تكرار آن ذيل اين تاكتيك تعريف و توجيه مي شود. هزاران سايت اينترنتي همزمان با دهها شبكه تلويزيوني غربي ، با «تكرار» «دروغ بزرگ، تقلب در انتخابات رياست جمهوري دوره دهم ، سعي در مخدوش كردن ذهنيت عمومي جامعه ايرانيان و تضعيف اعتماد ملي داشتند.
18) توسل به ترس و ايجاد رعب
در اين تاكتيك از حربه تهديد و ايجاد رعب و وحشت ميان نيروهاي دشمن، به منظور تضعيف روحيه و سست كردن اراده آنها استفاده مي شود. متخصصان جنگ نرم، ضمن تهديد و ترساندن مخاطبان به طرق مختلف به آنان چنين القاء مي كنند كه خطرات و صدمه هاي احتمالي و حتي فراواني بر سر راه آنان ممكن كرده است و از اين طريق، آينده اي مبهم و توام با مشكلات و مصائب براي افراد ترسيم مي كنند.( محمد شيرازي، جنگ رواني و تبليغات، مفاهيم وكاركردها ، تهران: انتشارات نمايندگي ولي فقيه در سپاه، 1376)
در مواردي از تاكتيك توسل به ترس، براي انسجام و وحدت جبهه خودي در مقابل يك تهديد يا دشمن خارجي استفاده مي شود.
پيش از حمله ايالات متحده به عراق در مارس 2003 رسانه هاي آمريكايي تلاش تبليغاتي گسترده اي انجام دادند كه عراق به توليد جنگ افزارهاي هسته اي مي پردازد و حامي تروريسم است و با اين شيوه سعي كردند تا افكار عمومي از رژيم سياسي عراق و صدام حسين- كه انسانيت زدايي شده بود- احساس ترس كند و براي حمله آمريكا توجيه سازي شود.
از طرفي ديگر به شهروندان عراقي چنين القاء مي شد كه آمريكا دنبال تغيير رژيم سياسي عراق - كه حامي تروريسم است- بوده و به دنبال ايجاد فضاي آزاد در جامعه عراق هست و خواهان تحقق دموكراسي براي آنان بوده و اين جنگ مورد حمايت ساير كشورها و نيز سازمان ملل است.
از سوي ديگر دستگاه تبليغات رواني آمريكا به نيروهاي عراقي هشدار داده بود كه با بزرگترين و مخربترين تسليحات نظامي جهان مورد هجوم قرار خواهند گرفت ، بنابراين به سود آنها خواهد بود كه تسليم نيروهاي متحد گشته و كشورشان از شر صدام حسين رها شود. در حالي كه عراق بعد از چند سال از سقوط صدام، هنوز درگير بحران اختلافات داخلي است و مركز پرورش تروريسم در منطقه شده است.
19) مبالغه
مبالغه يكي از روشهايي است كه با اغراق كردن و بزرگ نمايي يك موضوع، سعي در اثبات يك واقعيت دارد. كارشناسان جنگ رواني، از اين فن در مواقع و وقايع خاص استفاده مي كنند.
غربي ها همواره با انعكاس مبالغه آميز دستاوردهاي تكنولوژيك خود و اغراق در ناكامي هاي كشورهاي جهان اسلام سعي در تضعيف روحيه مسلمانان در تقابل با تمدن غربي دارند.
20) مغالطه
مغالطه شامل گزينش و استفاده از اظهارات درست يا نادرست، مشروح يا مغشوش و منطقي يا غيرمنطقي است، به اين منظور كه بهترين يا بدترين مورد ممكن را براي يك فكر، برنامه ، شخص يا محصول ارائه داد.
متخصصين جنگ نرم، مغالطه را با «تحريف» يكسان مي دانند. اين روش ، انتخاب استدلال ها يا شواهدي است كه يك نظر را تاييد مي كند و چشم پوشي از استدلال ها يا شواهدي كه آن نظر را تائيد نمي كند.( ورنرسورين، جيمز تانكارد، نظريه هاي ارتباطات، ص 8-167)

منبع:
جنگ نرم؛ تبيين مفهومي، پيشينه تاريخي و تاكتيكها
محمد قرباني

راه هاي  مقابله با جنگ نرم:

- اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي مناطق محروم و مرزي در ابعاد مختلف مانند فقر، ناامني، تورم، بيکاري، ترافيک و …
- گسترش آزادي‌هاي مدني در چارچوب قانون اساسي همراه با هوشياري لازم جهت جلوگيري از تهديدات احتمالي
- تقويت زيرساخت‌هاي فرهنگي و آموزشي
- کنترل و نظارت بر سازمان هاي غيردولتي
- افزايش ظرفيت‌هاي سازمان‌هاي امنيتي کشور با ماهيت تهديدات نرم
- کارآمدتر نمودن نظام اداري کشور
- به کارگيري نخبگان در نهادهاي دولتي و سياسي با هدف جلوگيري از جذب آنان توسط جبهه معاند نظام

منبع:
- موسسه فرهنگي تبيان
- روزنامه کيهان
- خبرگزاري رجا نيوز
- پايگاه اطلاع رساني مرکز اسناد انقلاب اسلامي

نقشه هاي آمريکا براي عملياتي ساختن جنگ نرم عليه جمهوري اسلامي:

- القاي غيرصلح‌آميز بودن فناوري هسته اي ايران
- سرمايه‌گذاري و ايجاد رسانه‌هاي ديداري و شنيداري، شبکه هاي تبليغاتي جهت ارائه تصويري سياه و خطرناک از جمهوري اسلامي ايران براي افکارعمومي جهان به عنوان مثال توليد و پخش فيلم ضدايراني 300
- ايجاد فضاي رسانه‌اي درباره دخالت ايران در عراق، لبنان و … به عنوان کشور حامي تروريسم
- سازماندهي نارضايتي در مورد موضوعات حقوق بشر، حقوق زنان و دامن‌زدن به مطالبات صنفي و اجتماعي توسط برخي مطبوعات و احزاب داخلي ايران
- راه‌اندازي سايت‌هاي اينترنتي جهت اجراي جنگ رسانه‌اي
- تحليل مغرضانه از اوضاع داخلي ايران و ايجاد فضاي وحشت‌زا ، وجود بحران اقتصادي و مشکلات ناشي از آن
- سوءاستفاده از اجراي برخي طرح ها مانند طرح امنيت اجتماعي به عنوان محدودکننده آزادي و حقوق زنان
- ايجاد تقابل‌بين سران ارشد نظام اسلامي و القاي اينکه جنگ قدرت در جمهوري اسلامي بين چند طيف در جريان است و اينکه در نهايت کدام گروه پيروز و يا شکست مي‌خورد.

منبع:
- موسسه فرهنگي تبيان
- روزنامه کيهان
- خبرگزاري رجا نيوز
- پايگاه اطلاع رساني مرکز اسناد انقلاب اسلامي

قدرت نرم:

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: